Warunkowe umorzenie postępowania karnego w przypadku jazdy po alkoholu.

Instytucja warunkowego umorzenia postępowania karnego została przewidziana w art. 66 § 1 k.k. Należy zastanowić się, czemu ma służyć ta instytucja. Jest to środek probacyjny. Łączy się on ściśle z zagadnieniem prewencji zarówno ogólnej, jak i szczególnej. Prewencja szczególna w swym wymiarze pozytywnym jest dążeniem do resocjalizacji sprawcy. Celem prewencji ogólnej jest oddziaływanie na społeczeństwo polegające na odstraszeniu ewentualnych sprawców oraz kształtowanie świadomości prawnej ogółu.

Uwagę zwrócić należy, że we wskazanym przepisie pojawiają się przesłanki mające charakter oceny. Chodzi mianowicie o tzw. pozytywną prognozę kryminologiczną- jeżeli postawa sprawcy, jego warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa, to sąd może zastosować warunkowe umorzenie postępowania. Sąd orzekający w sprawie, na podstawie całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego dokonuje oceny, czy w danym stanie faktycznym zachodzą wyżej wspomniane przesłanki. Szczególnie istotna może okazać się tutaj opinia kuratora.

Istotne dla omawiania zagadnienia warunkowego umorzenia postępowania za jazdę pod wpływem alkoholu jest wskazanie, do jakiego stężenia alkoholu jest możliwe zastosowanie tej instytucji. Zgodnie z przepisami kodeksu karnego (art. 115 § 16 k.k) stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub zawartość alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość. Przepisy nie regulują kwestii, do jakiego stężenia alkoholu można wnioskować o warunkowe umorzenie postępowania. W dużej mierze zależy to od zaistniałego stanu faktycznego - wszelkich okoliczności towarzyszących zdarzeniu oraz oceny Sądu. Kluczowa może być w rozstrzygnięciu sprawy motywacja sprawcy.

Zastosowanie niniejszego środka probacyjnego leży w gestii Sądu. Artykuł 66 k.k nie nakłada na Sądy obligatoryjnego obowiązku orzekania warunkowego umorzenia postępowania. Sąd może skorzystać z tego dobrodziejstwa, jednakże jest to jego autonomiczna decyzja.

W orzecznictwie dominuje pogląd (wyrażony m.in. przez Sąd Najwyższy w orzeczeniach WA 50/02, III K 159/11), iż przy ocenie stopnia tego, czy społeczna ocena czynu nie jest, znaczna należy posługiwać się przesłankami wyłącznie określonymi w art. 115 § 2 k.k.

Jedną z bezwzględnych przesłanek zastosowania warunkowego umorzenia postępowania jest uprzednia niekaralność sprawcy za przestępstwo umyślne. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2016 roku, o sygnaturze akt III K 485/15 wymóg niekaralności za przestępstwo umyślne ma charakter bezwzględny, a karalność taka wyklucza możliwość orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania karnego. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 20 lutego 2014 roku (sygn. akt III KK 339/13) wskazał, że uprzednia niekaralność sprawcy za przestępstwo umyślne stanowi warunek sine qua non zastosowania omawianej instytucji.

Podkreślić należy, że istotną korzyścią płynącą z warunkowego umorzenia postępowania karnego jest to, że osoba w świetle prawa pozostaje dalej niekarana. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego (sygn.akt I KZP 33/01) czas, na jaki orzeczony będzie zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w sytuacji, w której postępowanie karne zostało warunkowo umorzone, jest fakultatywny.
Skutki prawne warunkowego umorzenia postępowania karnego zależne są od przebiegu okresu próby. W wypadku jego pozytywnego przebiegu, gdy sprawca będzie przestrzegał jego warunków i porządku prawnego stanie się on ostatecznym orzeczeniem w procesie. W wypadku negatywnego przebiegu próby spowoduje wymierzenie kary lub środka karnego.

Ustawodawca w art. 335 k.p.k przewidział instytucję skazania bez przeprowadzania rozprawy. Wydaje się, że celem tego rozwiązania było przyspieszenie rozpoznawania spraw w procesie karnym jak również oddziaływanie resocjalizacyjne, bowiem postawa oskarżonego, który przyznaje się do winy, a wina ta i okoliczności popełnienia przestępstwa w świetle zgromadzonych dowodów nie budzą wątpliwości Analizując omawiany artykuł widzi się, że przewidziane są w nim dwa tryby postępowania. W paragrafie pierwszym mowa jest o sytuacji, w której prokurator zamiast aktu oskarżenia kieruje do sądu wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenia ustalonych z oskarżonym kar i lub innych przewidzianych za dany występek środków, z uwzględnieniem prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego. Uzgodnienie to obejmować może również kwestie związane z kosztami postępowania. Z treści art. 335 § 1 k.p.k jasno wynika, że tego trybu nie można zastosować w wypadku, gdy sprawcy zarzuca się popełnienie zbrodni.

Artykuł powstał we współpracy z serwisem obronca24h